Wydawca treści
Hodowla lasu
Gospodarka leśna na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie prowadzona jest w oparciu o przepisy ustawy o lasach z dnia 28 września 1991 r. według zasad powszechnej ochrony, trwałości utrzymania lasów, ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji oraz powiększania zasobów leśnych.
Hodowla lasu w nadleśnictwach RDLP bazuje na założeniach wielofunkcyjnego leśnictwa adaptacyjnego, ukierunkowanego na zachowanie:
- trwałości zasobów leśnych,
- odporności ekosystemów leśnych na stres klimatyczny i zmiany środowiskowe,
- społecznych funkcji lasu,
- biologicznej różnorodności,
- dostępności drewna jako surowca przyjaznego środowisku.
Cele te realizujemy przez:
- stosowanie metod zagospodarowania możliwie najlepiej dopasowanych do wymagań ekologicznych drzew,
- wykorzystywanie naturalnych procesów ekologicznych, w tym odnowienia samosiewnego i sukcesji naturalnej,
- kształtowanie lasów wielogatunkowych i różnowiekowych w ramach możliwości stwarzanych przez warunki siedliskowe,
- zapewnienie trwałości lasu oraz eliminowanie ryzyka rozpadu drzewostanów na dużych powierzchniach poprzez utrzymywanie zrównoważonego udziału powierzchniowego wszystkich stadiów rozwojowych,
- utrzymywanie zagęszczenia drzewostanów sprzyjającego wiązaniu węgla z atmosfery oraz łagodzeniu stresu wywoływanego przez ekstremalne zjawiska klimatyczne (np. susze),
- ograniczanie warunków bytowania i rozprzestrzeniania się organizmów potencjalnie powodujących wielkopowierzchniowe zamieranie lasu,
- stopniowe zwiększanie udziału gatunków drzew lepiej dostosowanych do cieplejszego klimatu,
- wspomaganie odnowień gatunków drzew pozostających pod silną presją ssaków roślinożernych,
- zachowywanie zmienności genetycznej populacji drzew decydującej i ich odporności na różne czynniki stresowe,
- utrzymywanie siedlisk i mikrosiedlisk zapewniających ciągłość ekologiczną dla grup organizmów (w formie drzew i kęp biocenotycznych, sieci powierzchni wyłączonych z użytkowania, stref buforowych i ekotonów o zmniejszonej intensywności użytkowania),
- kształtowanie różnorodności strukturalnej lasów atrakcyjnej dla otoczenia społecznego,
- odbudowę zespołów leśnych na zalesianych gruntach rolnych.
Pielęgnacja i odnawianie drzewostanów
Celem prowadzonych zabiegów pielęgnacyjnych jest kształtowanie:
- właściwego składu gatunkowego, budowy pionowej, zdrowotności, cech jakościowych drzewostanów,
- stabilności i odporności ekosystemów leśnych.
W odniesieniu do warstwy drzew zabiegi polegają na stwarzaniu korzystnych warunków wzrostu składnikom najbardziej przyszłościowym z punktu widzenia celów hodowlanych określonych w zależności od faz rozwojowych lasu.
Rozmiar zadań pielęgnacyjnych (średnio na rok):
- w uprawach i nalotach – 3 760 ha
- w młodnikach i podrostach – 2 815 ha
- w drzewostanach dojrzewających – 10 100 ha
- użytkowanie w ramach zadań pielęgnacyjnych – 4,7 m3/ha (nawrót co ok. 10 lat)
Częściowa przebudowa drzewostanów łącząca wyprzedzające odnowienie buka oraz samosiew sosny na siedlisku boru mieszanego w Nadl. Niepołomice (fot. Jarek Paluch).
Wprowadzenie jodły pod drzewostanem świerkowym zamierającym z powodu stresu klimatycznego pozwoliło zapobiec powstawaniu rozległej otwartej powierzchni (fot. Jarek Paluch).
Kontynuacja odbudowy zespołów leśnych na gruntach rolnych zalesionych w latach 50. zeszłego stulecia: wprowadzanie gatunków właściwych siedlisku (fot. Jarek Paluch).
Udane samosiewne odnowienie sosny w Nadl. Dębica (fot. Jarek Paluch)
Kierunek adaptacyjny jest realizowany m.in. prze kształtowanie lasów wielogatunkowych i różnowiekowych w ramach możliwości stwarzanych przez warunki siedliskowe w Nadl. Gorlice (fot. Jarek Paluch).
Zabiegi różnicujące budowę pionową drzewostanu w Nadl. Nawojowa (fot. Jarek Paluch)
Zabiegi odnowieniowe polegające na inicjowaniu i stopniowym odsłanianiu młodego pokolenia rosnącego pod okapem drzewostanu w Nadl. Łosie (fot. Jarek Paluch)
Pozostawianie części drzew do naturalnej śmierci jest jedną z form ochrony bioróżnorodności (fot. Jarek Paluch).
Zabiegi odnowieniowe są prowadzone w starzejących się drzewostanach w celu uzyskania i stworzenia korzystnych warunków rozwoju młodemu pokoleniu drzew. W zależności od ich wymagań ekologicznych, zabiegi odnowieniowe mogą polegać na:
- inicjowaniu i stopniowym odsłanianiu młodego pokolenia rosnącego pod okapem drzewostanu,
- formowaniu dużych luk (tzw. gniazd) w sklepieniu koron z zachowaniem bocznej osłony drzewostanu macierzystego,
- tworzeniu większych otwartych przestrzeni stwarzających optymalne warunki dla rozwoju odnowień gatunków światłożądnych.
W optymalnych warunkach siedliskowych, w lasach z dużym udziałem cienioznośnej jodły, wymiana pokoleń następuje w małych lukach przy stałej obecności drzew reprezentujących wszystkie fazy rozwojowe w ramach przerębowego sposobu zagospodarowania.
Preferowanym sposobem odnowienia jest samosiew (obsiew z drzewostanu macierzystego). Wykorzystanie samosiewu często nie jest możliwe z powodu braku urodzaju nasion, silnej konkurencji ze strony roślinności runa leśnego lub nadmiernej presji dużych ssaków (dzik, sarna, jeleń). Duże zagęszczenie tych ostatnich wymusza stosowanie grodzeń.
Rozmiar zadań odnowieniowych (średnio na rok):
- pod osłoną drzewostanu (rębnie złożone) – 610 ha
- na powierzchniach otwartych (rębnie zupełne) – 47 ha
- odnowienia wykonywane przez sadzenie – 450 ha
- odnowienia z samosiewu (naturalne) – 290 ha
- pozyskanie drewna w ramach zabiegów odnowieniowych – 9,4 m3/ha (nawrót co ok. 10 lat).
Selekcja i nasiennictwo
W ramach realizowanych w Lasach Państwowych programów selekcji zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych uznano (wg stanu na 31.12 2023 r.) :
- 813 ha drzewostanów nasiennych wyłączonych, w tym: jodłowych 371 ha, bukowych 249 ha, dębu szypułkowego 82 ha, sosnowych 55 ha, modrzewia europejskiego 30 ha, brzozy 20 ha, olchy czarnej 6 ha,
- 3.677 ha drzewostanów nasiennych gospodarczych, w tym: jodłowych 1.546 ha, bukowych 1.061 ha, sosnowych 452 ha, dębu szypułkowego 281 ha, modrzewiowych 163 ha, olchy czarnej 75 ha, brzozowych 46 ha, dębu bezszypułkowego 22 ha oraz 32 ha innych gatunków
- 7 ha plantacji nasiennych: sosny pospolitej,
- 42 ha plantacyjnych upraw nasiennych: sosny czarnej, modrzewia europejskiego, jodły, buka i sosny limby,
Ponadto na terenie RDLP w Krakowie zlokalizowanych jest:
- 7 ha archiwum klonów jodły i świerka,
- 1532 ha upraw pochodnych,
- 14 ha powierzchni testujących potomstwo wyłączonych drzewostanów nasiennych buka i jodły,
- 26 ha powierzchni testujących potomstwo drzew matecznych: 14 ha Jd, 9 ha Md, 2 ha Św
- 159 ha drzewostanów zachowawczych: świerka, jodły i buka,
Szkółkarstwo
Produkcję szkółkarską prowadzi się na powierzchni produkcyjnej 1 740 arów, w tym na sztucznym podłożu na powierzchni 662 arów. Roczna produkcja sadzonek wynosi około 11,8 mln sztuk, w tym gatunków liściastych około 4,2 mln sztuk. W części nadleśnictw produkowane są sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym, głównie do odnawiania najtrudniejszych powierzchni, względnie do wykonywania poprawek. W zakresie produkcji szkółkarskiej RDLP w Krakowie jest samowystarczalna, a nadwyżki sadzonek sprzedaje się nadleśnictwom z innych rdLP lub prywatnym odbiorcom oraz eksportuje. W roku 2013 w Nadleśnictwie Dąbrowa Tarnowska zakończono budowę szkółki, w której produkowane są sadzonki (głównie dębu, buka i sosny) w technologii kontenerowej. Zdolność produkcyjna szkółki wynosi około 2,5 mln sztuk.
Produkcja sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym na szkółce kontenerowej w Nadl. Dąbrowa Tarnowska (fot. Przemysław Mamuszka)
Produkcja sadzonek w warunkach kontrolowanych w namiotach foliowych w Nadl. Łosie (fot. Przemysław Mamuszka)
Produkcja sadzonek na substracie w systemie korytowym na szkółce w Nadl. Stary Sącz (fot. Przemysław Mamuszka)