Tytuł projektu: Lasy dla mokradeł – ochrona siedlisk hydrogenicznych na obszarach cennych przyrodniczo

Okres realizacji: 2024-2029

Podmioty realizujące projekt: 
•    Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe reprezentowane przez CKPŚ,
•    ponad 120 nadleśnictw z 17 RDLP, w tym Nadleśnictwo Dębica i Nadleśnictwo Nowy Targ
•    Partnerzy projektu: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Centrum Ochrony Mokradeł

Cel projektu:
przywrócenie funkcji lub utrzymanie stanu bagien, torfowisk i innych terenów podmokłych pozostających w zarządzie PGL LP na obszarach Natura 2000 i poza nimi na łącznej powierzchni co najmniej 10 450 ha do 30.06.2029.

Planowane działania będą ukierunkowane na ochronę siedlisk przyrodniczych oraz gatunków związanych z uwilgotnionymi (bagiennymi) obszarami zielonej infrastruktury, w szczególności wybranych siedlisk Natura 2000 tj.:
1) bagna, torfowiska i inne obszary podmokłe (7110, 7120, 7140, 7150, 7210, 7220, 7230),
2) użytki zielone (6410, 6430, 6440, 6510),
3) siedliska leśne (91D0, 91E0, 91F0).

Planowane działania:

Obejmują one 4 główne etapy:

1) Prace przygotowawcze, m.in.:
•    ocena stanu i mapowanie siedlisk zgodnie z Metodyką monitoringu siedlisk przyrodniczych wg. GIOŚ,
•    wyznaczenie stref buforowych wokół wybranych obszarów siedlisk przyrodniczych,
•    opracowanie wskazań do prowadzenia zadań ochronnych i sposobów gospodarowania na siedliskach hydrogenicznych,
•    przygotowanie niezbędnych wytycznych, ekspertyz, w tym ekspertyz hydrologicznych, dokumentacji technicznej oraz środowiskowej,

2) Działania z zakresu ochrony czynnej siedlisk i gatunków, zmierzające do zachowania i renaturyzacji siedlisk hydrogenicznych na terenach zarządzanych przez PGL LP, tj.:
•    zwalczanie gatunków ekspansywnych lub obcych, w tym inwazyjnych,
•    kośne i pastwiskowe użytkowanie terenu,
•    wykaszanie okrajków siedlisk torfowiskowych, usuwanie podrostów drzew i krzewów, zmniejszanie zacienienia siedliska,
•    budowa, odbudowa i przebudowa urządzeń piętrzących (głównie zastawek),
•    zakup i montaż diverów, stacji hydro-meteo, piezometrów.

3) Monitoring hydrologiczny wybranych działań w połączeniu z monitoringiem przyrodniczym i weryfikacją przeprowadzonych działań, w tym m.in. weryfikacja terenowa na wybranych siedliskach.

4) Działania edukacyjne oraz informacyjne na temat zagrożeń i konieczności ochrony różnorodności biologicznej bagien, torfowisk i innych terenów podmokłych oraz ich funkcji i znaczenia dla całego społeczeństwa, w tym:
•    upowszechnianie wypracowanych metodyk i dobrych praktyk wśród pracowników PGL LP oraz innych zarządców i użytkowników siedlisk hydrogenicznych i ich partnerów,
•    organizacja wydarzeń edukacyjno-przyrodniczych,
•    przeszkolenie edukatorów leśnych z tematyki ochrony mokradeł.

Działania będą skierowane do ogółu społeczeństwa, a w szczególności do następujących grup odbiorców: pracownicy LP, rolnicy, nauczyciele i edukatorzy, społeczności lokalne, rolnicy, turyści, mieszkańcy dużych miast, NGO, naukowcy, eksperci (projektanci i wykonawcy robót), instytucje zajmujące się ochroną przyrody, administracja rządowa i samorządowa, decydenci, jednostki naukowo-badawcze.

Planowane rezultaty projektu:

•    Powierzchnia obszarów Natura 2000 objętych środkami ochrony i odtworzenia: ponad 10 tys. ha
•    Zielona infrastruktura objęta wsparciem do celów innych niż przystosowanie się do zmian klimatu: 450 ha
•    Zasięg działań/ kampanii edukacyjno-informacyjnych: 5000 osób

Wartość projektu:

•    Całkowity koszt realizacji projektu: 117 647 058 zł
•    Kwota wydatków kwalifikowalnych: 117 647 058 zł
•    Kwota dofinansowania z UE: 100 000 000 zł

Tytuł projektu: Nocne życie lasu

Okres realizacji: 2024-2029

Cel projektu: Wzmocnienie ochrony i zachowania przyrody, różnorodności biologicznej w ekosystemach leśnych, poprzez kompleksową, ponadregionalną ochronę populacji mopka i włochatki zasiedlających obszary Natura 2000.

Cele szczegółowe:

• Uzupełnieniu stanu wiedzy na temat rozmieszczenia oraz biologii gatunków objętych projektem poprzez działania inwentaryzacyjne i monitoringowe realizowane w okresie 2025-2029 r.
• Uzupełnienie luki w procesie zarządzania zasobami przyrodniczymi w kraju, ze szczególnym uwzględnieniem leśnych gatunków nocnych poprzez zlikwidowanie problemu braku pełnej informacji przyrodniczej na temat ich występowania na obszarach objętych projektem.
• Uzupełnienie stanu wiedzy na temat liczebności populacji gatunków objętych projektem na wyznaczonych powierzchniach badawczych, wskazanie preferowanych siedlisk oraz analiza zagrożeń.
• Utrzymanie różnorodności biologicznej w ekosystemach leśnych, a także kreowanie zadań, które umożliwią jej utrzymanie w przyszłości.
• Poprawa warunków bytowania gatunków objętych projektem, poprzez realizację celowanych działań ochrony czynnej zgodnych z najlepszymi dostępnymi praktykami i wiedzą nabytą w ramach projektu.
• Dostarczenie narzędzi do efektywnego zarządzania ekosystemami leśnymi bazujących na aktualnych danych terenowych oraz popartych badaniami naukowymi.
• Podniesienie świadomości społeczności lokalnej, przedstawicieli administracji rządowej oraz samorządowej, pracowników nadleśnictw na temat konieczności oraz celowości ochrony bioróżnorodności ekosystemów leśnych.
• Zbudowanie trwałej platformy współpracy pomiędzy przedstawicielami różnych sektorów na rzecz ochrony gatunków nocnych związanych z ekosystemami leśnymi.

Planowane działania:

Działania ochronne będą prowadzone w oparciu o oficjalne plany ochrony dla obszarów Natura 2000, parków narodowych i rezerwatów przez partnerów projektu:

•     Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego
•     Babiogórski Park Narodowy
•     RDLP w Krakowie
•     Nadleśnictwo Nowy Targ
•     Nadleśnictwo Ujsoły
•     Nadleśnictwo Złoty Potok

Pierwszym zadaniem będzie inwentaryzacja przyrodnicza, której celem jest uzyskanie informacji na temat aktualnego stanu występowania gatunków objętych projektem. Po jej zakończeniu rozpoczną się działania ochrony czynnej: zakup i rozwieszenie budek dla włochatki wraz metalowymi opaskami zabezpieczającymi przed drapieżnikami oraz zakup i rozwieszenie budek dla mopka. W dalszej kolejności planuje się tworzenie schronów seminaturalnych, przystosowanie infrastruktury leśnej oraz zabezpieczanie jaskiń przed antropopresją.

Równocześnie realizować będziemy działania edukacyjne, mające na celu poszerzanie wiedzy lokalnych społeczności na temat gatunków zwierząt objętych projektem, takie jak warsztaty dla szkół, warsztaty dla środowisk specjalistycznych oraz wydarzenia tematyczne i warsztaty metodyczne. Dzięki nim możliwe będzie zwiększenie zaangażowania społeczności lokalnych w proces ochrony przyrody.

Projekt zakończy monitoring, który pomoże zmierzyć efektywność wykonanych działań ochronnych.

Na potrzeby prowadzenia wszystkich zadań terenowych zakupiony zostanie również specjalistyczny sprzęt (m.in. kamery leśne, dźwiękowe rejestratory czy GPS).

Planowane rezultaty projektu:

Głównym rezultatem projektu będzie wykonanie działań ochronnych dla 2 gatunków zwierząt: mopka i włochatki.

Wartość projektu:

Całkowity koszt realizacji projektu: 2 940 681 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 2 940 681 zł

Kwota dofinansowania z UE: 2 499 578,85 zł

Projekt realizowany jest w ramach programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027.

Tytuł projektu: Drapieżne pogranicze – transgraniczna współpraca na rzecz zintegrowanej ochrony dużych drapieżników w Polsce i na Słowacji / Dravé pohraničie – cezhraničná spolupráca pre integrovanú ochranu veľkých šeliem v Poľsku a na Slovensku

Okres realizacji: 01.09.2024 - 31.08.2026

Cel projektu: wzmocnienie współpracy transgranicznej PL-SK w zakresie zarządzania populacjami dużych drapieżników, zapewniającej długoterminowe utrzymanie oraz ochronę stanu populacji gatunków objętych ochroną, tj. niedźwiedzia, wilka i rysia.

Cele szczegółowe:

• ochrona bioróżnorodności poprzez wypracowanie zintegrowanego modelu zarządzania populacją i systemu wymiany danych dot. translokacji drapieżników na terenie PL-SK;
• przygotowanie bazy danych ilościowych i jakościowych dot. dużych drapieżników w oparciu o wspólnie wypracowane metodyki monitoringowe;
• zwiększenie świadomości ekologicznej społeczności lokalnych, turystów i organizacji pogranicza w zakresie potrzeby ochrony dużych drapieżników, a w konsekwencji wzrost poziomu akceptacji społecznej dla przedmiotów ochrony.

Planowane działania:

• analiza danych jakościowych i ilościowych oparciu o posiadane dane literaturowe w zakresie stanu i rozmieszczenia gatunków,
• opracowanie wytycznych do monitoringu dużych drapieżników,
• przeprowadzenie monitoringowych działań terenowych, w tym monitoring genetyczny i wizyjny,
• budowa systemu informatycznego,
• działania edukacyjne i komunikacyjne, w tym: gra edukacyjna dla dzieci i młodzieży, scenariusze zajęć, tatuaże jako element działań promocyjno-edukacyjnych prowadzonych przez parki narodowe, konkurs na projekt muralu, murale, publikacje, konferencja podsumowująca projekt, warsztaty edukacyjne oraz spotkania otwarte, gra terenowa.

Planowane rezultaty projektu:

• uspójnienie metodyki monitoringu wilka, niedźwiedzia i rysia na pograniczu polsko-słowackim (opracowanie wytycznych do prowadzenia monitoringu ww. gatunków wraz z metodologią zbierania, gromadzenia i przetwarzania informacji),
• transgraniczna baza obserwacji nieinwazyjnych ww. gatunków,
• zwiększenie potencjału Polski i Słowacji w ochronie i zrównoważonym zarządzaniu gatunkami dużych drapieżników,
• zwiększenie świadomości mieszkańców, turystów i organizacji regionu pogranicza w zakresie ochrony dużych drapieżników.

Jest to pierwsze tego typu przedsięwzięcie na terenie pogranicza. Wyróżnia je zastosowanie tych samych metodyk badawczych przez wszystkie podmioty, w tym innowacyjnych technik monitoringu wykorzystujących sztuczną inteligencję (AI). Wdrożenie systemu transgranicznej ochrony i zrównoważonego zarządzania populacjami dużych drapieżników ma duże znaczenie z uwagi na zasięgi tych populacji oraz rekolonizację terenów przygranicznych przez duże drapieżniki. Dotyczy to zwłaszcza wilków i niedźwiedzi, które przez ostatnie dziesięciolecia nie występowały już na tych terenach, a aktualnie wchodzą w konflikt z działalnością człowieka.

Projekt jest realizowany w formie partnerstwa. Partnerem wiodącym jest Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych (CKPŚ).
W skład partnerstwa wchodzi 19 podmiotów – 17 z Polski i 2 ze Słowacji:

- Administracja Pienińskiego Parku Narodowego (Słowacja),

- Administracja Tatrzańskiego Parku Narodowego (Słowacja),

- parki narodowe: Babiogórski, Gorczański, Tatrzański, Magurski, Pieniński,

- nadleśnictwa: Nowy Targ, Limanowa, Krościenko, Stary Sącz, Piwniczna, Nawojowa, Łosie, Gorlice, Myślenice,

- RDLP w Krakowie,

- Instytut Badawczy Leśnictwa (IBL),

- CKPŚ.

Wartość projektu

Całkowity koszt realizacji projektu: 1 394 722 euro,

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 1 394 722 euro,

Kwota dofinansowania z UE: 1 115 777,46 euro

Projekt realizowany jest w ramach Programu Interreg Polska – Słowacja 2021-2027 i współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.